Wil je zaden oogsten en genieten van grote gele schermbloemen, laat dan de venkel en de pastinaak maar bloeien. Het zijn beide indrukwekkende (bijen)planten die makkelijk anderhalve meter kunnen bereiken.
De Tuinvenkelplant is bijna elegant te noemen met ragfijn loof en exotische bamboestengels. Daarnaast bloeit hij lang en geurt aangenaam naar zoete anijs. En zo smaken ook de zaden. De bronzen variant staat in mijn achtertuin en de groene op de moestuin. Kortom, ik heb een groot zwak voor voor schermbloemen en voor deze in het bijzonder.
Tot mijn verrassing zag ik vorig seizoen op de moestuin bij de overburen een haag van andere grote schermbloemen verschijnen. De planten waren hoog en fors. En het zoemde daar maandenlang. Ik kon hem niet direct thuisbrengen. Bij navraag bleek het bloeiende pastinaak te zijn, die de overburen bewust lieten doorschieten voor het zaad.
Dit voorjaar heb ik in mijn sier- en moestuin plaats ingeruimd voor beide planten. In de volle zon, want zowel venkel als pastinaak houden van een warme plek. Beide bloeien ook vanaf juli tot in september en ze trekken veel bijen van diverse soorten. Er zijn dus overeenkomsten maar uiteraard ook verschillen. Laten we ze eens nader bekijken.
Reuzenvenkel
Naast knolvenkel is er de vaste plant, Tuinvenkel of Reuzenvenkel genaamd (Ossiculum vulgaren), die je dus vooral voor het blad, de gele schermbloemen en de zoete zaden teelt. Deze Reuzenvenkel is een kruid en inheems in Aziรซ, het Middellandse Zeegebied en het westelijk deel van Amerika, maar hij doet het hier ook goed.ย De naar anijs geurende venkel is een waardplant voor rupsen van onder meer de nogal schaarse Koninginnenpage (Papilio Machaon).
Waardplanten vormen als rupsenvoedsel een onmisbare schakel voor de ontwikkeling van ei tot vlinder. De vlinder zet haar eitjes af op een plant die voedzaam en geschikt is voor haar nakomelingen, en die combinatie luistert heel nauw. De rupsen van de Koninginnenpage houden dus van Reuzenvenkel, en geef ze eens ongelijk. Naast vlinders doe je bijen een groot plezier met deze venkel. Later in het seizoen komen ook de wespen op de zoete geur af.
De variant ‘Giant Bronzen’ heeft, zoals de naam al doet vermoeden, bladeren met een donkerbrons, groene kleur. Hij is zo mooi dat hij in een natuurlijke siertuin zeker niet misstaat.
Venkel in de keuken
Maar hij is meer dan alleen nuttig en mooi, de zoete zaden zijn ook erg lekker. Venkelzaden werden al in de oudheid in de Egyptische en Romeinse keuken gebruikt. De Romeinen waren er zo dol op dat ze de zaden door het deeg van hun brood en gebak roerden en meebakten. Het venkelzaad smaakt ook lekker in salades en vlees-, vis- en groentegerechten. De jonge groene blaadjes kun je overigens ook gebruiken. Zij geven een verfijnde smaak aan salades, gekookte aardappelen en soep. Aan alle kanten dus een aanrader.
TIPย Reuzenvenkel is familie van de eenjarige dille. Plant ze ver uit elkaar, want door de hechte familieband kunnen ze bastaarden vormen.
Reuzenvenkel in het kort
Tweejarige tot vaste plant (kruiden).
Hoogte: 1.50 – 2.00 cm.
Breedte: tot 1.50 cm.
Kleur: lichtgroen of groen met donkerbronskleurig blad, gele schermbloemen.ย Bloeimaanden: juli tot en met september.
Plaats: volle zon of halfschaduw.
Bodem: kan tegen droogte.
Grond: goed doorlatende grond, houdt van kalk.
Zaaien
Voortrekken: maart-april onder glas zaaien. Zaden bedekken, donkerkiemer. Na ontkiemen koeler zetten. Verspenen en opkweken. Oppotten en in het najaar uitplanten in de tuin. Kiemtijd: 7-14 dagen.
Ter plekke zaaien: mei-juni en/of september-oktober. Uitdunnen op 25 cm.
Zaait zich goed uit, dus รฉรฉn keer zaaien betekent dat je in het vervolg verzekerd bent van deze mooie luchtige plant.
Pastinaak
Van de pastinaak heb je meerdere jaren plezier. Laat je hem doorschieten – voor de sier of voor het zaad – dan is hij door zijn gele schermbloemen en eveneens gele kroonblaadjes een echte eye catcher. Door die gele kroonblaadjes kun je hem ook makkelijk herkennen uit vele andere schermbloemen. Je komt hem nogal eens tegen op dijkhellingen en in bermen. Dat komt ook omdat de plant maaibeurten goed verdragen kan. Hij maalt er niet om.
Verdere kenmerken: de bladeren zijn veel groter en grover dan die van venkel. De schermbloemen staan op hoge rechtopstaande stengels die aan de bovenkant vertakt zijn. Als je tijdens de bloei goed kijkt, dan zie je dat het scherm meestal uit zo’n 9-20 kleine schermpjes bestaat. Tel je minder schermpjes (5-9), dan is er sprake van de exotische ondersoort, de Brandpastinaak. Pas sinds 2004 wordt deze soort in Nederland aangetroffen en dan nog vooral in het zuiden van ons land. Net als bij de reuzenberenklauw kan de Brandpastinaak na aanraking allergische reacties veroorzaken. Dus de Brandpastinaak kun je beter lekker met rust laten.
Pastinaak in de keuken
Van de pastinaak eet je de lange witte wortel. Hij is familie van de gewone wortel, maar smaakt zoeter en hij heeft een zachtere structuur. Bij heel vroeg zaaien kun je hem al in de zomer eten, maar hij wordt meer als wintergroente gezien. Je kunt hem dan ook in de grond laten zitten totdat je hem wilt opdienen. Deze knolgroente wordt in de loop van de winter zoeter doordat het zetmeel in suiker wordt omgezet.
Ooit was de pastinaak in ons land de voorloper van de aardappel. In blokjes gesneden, kun je hem ook koken als een aardappel (15 minuten), of je maakt er puree of stamppot van, met of zonder aardappelen. Hij is net als de aardappel geschikt om dikke, voedzame soep mee te maken. Als je hem in dunne plakken snijdt kun je hem ook roosteren in de oven of als chips in de olie bakken. Rauw kan hij in fijne reepjes door de sla. Je kan er dus alle kanten mee op, en alleen daarom al is hij een aanwinst op je moestuin.
Pastinaak in het kort
Tweejarige plant (groente).
Hoogte: 60 – 2.00 cm.
Breedte: tot 1.50 cm.
Bloeimaanden: juli, augustus en september.
Kleur: geelgroene bladeren, gele schermbloemen (tweeslachtig).
Wortels: een penwortel. Worteldiepte 50 cm tot 1 meter.
Plaats: volle zon.
Bodem: kan tegen droogte, kan goed tegen vorst.
Grond: goed doorlatende, (matig) voedselrijke ‘losse’ grond, graag kalk, op klei grond vermengen met compost.
Zaaien
Koop niet te veel zaad in 1 x in. De kiemkracht van pastinaakzaad beperkt zich namelijk tot 2 jaar, dus binnen die tijd moet alles op. Eรฉn pastinaak levert zelf ongeveer voor 3 m2 zaad. Ook voor zelf geoogst zaad geldt: niet te lang bewaren want de kiemkracht loopt snel terug.ย De pastinaak wordt meestal in de tweede helft van april gezaaid. Zaai je hem eerder, dan gaat de plant al in het eerste jaar bloeien.
Ter plekke zaaien: eind februari om de wortel te oogsten in de zomer, of om in het eerste jaar na de bloei de zaden te oogsten. Half april of mei kan ook. Je kan dan de wortel in de herfst of zelfs in de winter oogsten, of het zaad in het tweede jaar.ย Eerste weken de zaden goed vochtig houden om te ontkiemen.
Rijafstand: 40 cm. Op de rij: 3 zaden per 15 cm.
Diepte: zaai de zaden 1 cm diep, daarna bedekken.
Als de plant opkomt: uitdunnen tot op iedere 15 cm een pastinaak.
Voor een mooie rechte wortel spit je de grond diep om (penwortel kan 1 meter worden!). In kleigrond kun je de grond goed mengen met compost om de wortel later makkelijker en zonder breken te kunnen oogsten.
Instant insecten
Bloeiende reuzenvenkel en pastinaak zijn erg in trek bij insecten. Plaats bij deze prachtige bloemen een bijen- of vlinderkast, of insectenhotel.
Dit artikel is echt goed gemaakt, ben wel blij deze blog te zijn tegengekomen. Een duim van mij! Teeninga
Leuk om te horen!